Αντικείμενο
Ονομάζουμε
το πρόσωπο ή το πράγμα στο
οποίο πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου .
Υποκείμενο
ρήμα αντικείμενο
Ο γεωργός
οργώνει το χωράφι.
Ο Γιώργος
χτύπησε τον
Παναγιώτη.
Ο καθηγητής
διδάσκει το
μάθημα.
Βρίσκεται
συνήθως σε πτώση αιτιατική.
Βρίσκουμε το
αντικείμενο μιας πρότασης ρωτώντας τι ή ποιον.
Κατηγορούμενο είναι το επίθετο (συνήθως) που με τη μεσολάβηση του συνδετικού ρήματος δίνει μια ιδιότητα στο υποκείμενο μιας πρότασης.
• Ο Γιώργος
είναι όμορφος.
• Ο Γιώργος
είναι φίλος μου.
Το πιο συχνό συνδετικό ρήµα είναι το ρήµα είµαι και τα γίνοµαι, γεννιέµαι,
λέγοµαι, νοµίζοµαι, φαίνοµαι, θεωρούµαι, ονοµάζοµαι, εκλέγοµαι, κ.α
ΠΡΟΣΟΧΗ
Προφανώς, χωρίς συνδετικό ρήμα
δεν έχουμε κατηγορούμενο.
Διαφορά
αντικειμένου – κατηγορούμενου
Το αντικείμενο έχει
άμεση σχέση με το ρήμα.
Π.χ.: Τα παιδιά (Υ) στολίζουν (Ρ) την τάξη.(Α)
Η ενέργεια (“στολίζουν”) των παιδιών μεταβαίνει στην τάξη
Το κατηγορούμενο έχει
άμεση σχέση με το υποκείμενο.
Π.χ.: Ο Στέλιος είναι αθλητής (K).
Η λέξη “αθλητής” δείχνει μια ιδιότητα του υποκειμένου (Στέλιος)
Μεταβατικά και
αμετάβατα ρήματα
Τα ρήµατα που παίρνουν αντικείμενο (ή αντικείμενα) ως συμπλήρωμα
της σηµασίας τους ονοµάζονται µεταβατικά, γιατί η ενέργεια
του υποκειµένου µεταβαίνει (µεταφέρεται) στο αντικείµενο.
Ø Τα ρήµατα που δεν παίρνουν αντικείµενο λέγονται αµετάβατα, γιατί αυτό που σηµαίνει το ρήµα δε µεταβαίνει σε κάτι άλλο:
π.χ. Η Μαρία έδεσε τα κορδόνια της. (έδεσε -> µεταβατικό ρήμα
αντικείμενο –> τα κορδόνια .)
Τα σκυλιά γαβγίζουν. (ρήµα γαβγίζουν -> αµετάβατο , δεν
υπάρχει αντικείμενο. )
Πολλές φορές τα μεταβατικά ρήματα παίρνουν δύο αντικείμενα! Αυτά τα ρήματα λέγονται δίπτωτα.
Η Άννα μού είπε ότι θα έρθει.
Ο Θανάσης έδωσε το μολύβι στην Χριστίνα.
